درباره «خانم مالک»

درباره «خانم مالک» استادِ استادِ ما

حضرت استاد، مرحومه حاجیه خانم اکبری، همواره در جلسات و سخنرانی‌های خود، از استاد ارجمندشان خانم مالک ذکر و نقل قول می‌کردند، طوری که شاگردانشان، ندیده و نشناخته، شیفته‌ی این بانویِ گرامی و استادِ بزرگ اخلاق و معرفت دینی بودند.

در این جا، گوشه‌ای از زندگانی و فعالیت‌های این بزرگ بانویِ عارفه را آورده‌ایم که برگرفته از مقاله‌ای از خبرگزاری رسمی حوزه با عنوان «اجازه سه مرجع تقلید به یک بانوی طلبه» است. روح هر دو استاد گرامی، قرین مغفرت واسعه و رحمت الهی باد.

 

اجازه سه مرجع تقلید به یک بانوی طلبه

در گذر تاریخ همواره زنانی اثرگذار ظاهر شده اند که با دانش و ایمان خویش توانسته اند به قله های رفیع موفقیت دست یابند.

به گزارش سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه» یکی از این بانوان بزرگوار، فاطمه مالک است. او در نیمه دوم قرن چهاردهم هجری قمری فعالیت های تفسیری، تبلیغی و آموزشی داشت و سه عنوان کتاب تفسیری نگاشت. امید که همواره زندگی این بزرگواران سرمشقی برای  همه به ویژه بانوان باشد.

* ولادت و خاندان

خانم فاطمه شیرازی، مشهور به بانو مالک، سال 1323 ه.ق در اصفهان متولد شد. نام پدرش، میرزا حسین خان شیرازی بود که از تجار اصفهان به شمار می رفت و مادر وی فاطمه بیگم بود. بانو مالک در سنین نوجوانی، خانواده خود را به سبب ابتلا به بیماری وبا که در اصفهان شیوع یافته بود، از دست داد.

* دوران کودکی

بانو فاطمه مالک به دلیل ضمیر روشن و پاک خود و تعلیمات عمیق دینی و مذهبی خانواده، از همان دوران کودکی گرایش های شدید مذهبی داشت؛ خود در این باره می گوید: « قبل ار آنکه مکلف شوم، آنقدر به نماز و عبادت علاقه داشتم که روزها در اتاقی رفته و به سختی در را قفل می کردم و شروع به خواندن نمازهای قضا می کردم، در حالی که هنوز نماز بر من واجب نشده بود».

* تشکیل خانواده

بانو مالک در شانزده سالگی با سرهنگ علی اکبر مالک که انسانی بسیار شریف و مؤمن بود، ازدواج کرد. او در مدت پنج سال زندگی با همسر خویش، به اقتضای شغل او به شهرهای مختلف ایران سفر می کرد. سرانجام در یکی از مأموریت های نظامی، سرهنگ مالک کشته شده و بانو مالک زندگی را به تنهایی و با حقوق شوهرش ادامه داد.

* تحصیلات

وی در برخی از سخنرانی های خود مطالبی از استادان خویش نقل کرده اند. اما از استادان این بانوی گرامی اطلاعات دقیقی در دست نیست. برخی افراد از جمله ]مرحومه[ سرکار خانم اکبری بر این باورند که وی استاد خاصی نداشته اند.

* تدریس و تبلیغ

شروع فعالیت های بانو مالک تقریبا به 21 سالگی وی باز می گردد.

بعد از وفات همسرش، به سبب گریه های متوالی چشمانش کم سو شده بود و دیگر جایی را نمی دید، به حرم حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام رفته و با ایشان درد و دل می کند؛ در این هنگام ناگاه به عنایت حضرت عبدالعظیم علیه السلام شفا یافته و به امر ایشان به تدریس و تبلیغ دین مأمور می شود.

بعد از بیداری نوری از دانش را در وجود خویش احساس کرده و از آن پس به تدریس و تبلیغ دین روی می آرود و در خانه خود جلسات تفسیر برگزار می کند.

 بانو مالک با سعه صدر و گشاده رویی، با عقاید و دیدگاه های مخالف برخورد می کرد و این یکی از رازهای اثرگذاری او بر اطرافیان بود.

بر تعامل با جوانان بسیار تأکید می کرد و همیشه در جلسات درس، نزدیک ترین محل به او، پر از جوانان بود. در جلسات این بانوی فاضله نه تنها از حضور افرادی که از لحاظ ظاهری حجاب مناسبی نداشتند، جلوگیری نمی شد، بلکه بانو مالک، خود آنها را به این جلسات دعوت می کرد و آنها را به رعایت احکام اسلام مشتاق و راغب می ساخت.

* مراودات علمی و مذهبی

وی برای دریافت وجوهات، از آیات عظام بروجردی، مرعشی نجفی و امام خمینی(ره) اجازه داشت. بانو مالک با خانم کوکب رنجبر، نویسنده کتاب گفت و گوی حسن و حسین رابطه ای دوستانه داشت و سخنرانی عصمتیه وی بود. همچنین خانم خاکباز، نویسنده کتاب روش تدریس قرآن که در مشهد، فاطمیه را دایر کرده بود، برای سخنرانی از وی دعوت می کرد.

* ویژگی های شخصیتی

بانو مالک پس از رعایت حرام و حلال، در انجام مستحبات و ترک مکروهات، نیز بسیار کوشا بود. وی همواره با وضو بود و به ذکر یونسیه بسیار اهمیت می داد. معتقد بودکه خالق انسان خداوند بی همتاست و خود او در قرآن، راه های رسیدن به سعادت و خوشبختی را ترسیم و تبیین کرده است.

در سال های حیات بانو مالک، فضای اطراف ضریح مطهر امام رضا علیه السلام برای بانوان و آقایان جدا نشده بود و حد و مرزی در این باره نداشت، به همین دلیل بانو مالک هیچگاه به ضریح نزدیک نمی شد. وی پس از مرگ همسرش، سفرهایی زیارتی و تبلیغی به قم، مشهد، مکه، مدینه، عتبات عالیات و نیز قزوین، ورامین و لواسانات داشت.

* تألیفات

تألیفات بانو مالک عبارت است از:

* گنجینه سعادت: تفسیر سوره نور که چاپ آفتاب آن را در تهران و در بهمن 1341ه.ش منتشر کرده است. این کتاب تا مدتی اجازه چاپ نداشت و پس از گذشت سی سال، در نشر قدیانی تجدید چاپ شد.

* راهنمایی به سوی حق: تفسیر جزء آخر قرآن که نشر خورشید ان را در سال 1342ه.ش در تهران منتشر کرده است.

* ندای حق به ولای علی: تفسیر سوره آل عمران که چاپ مظاهری آن را در تهران و در سال 1345ه.ش منتشر کرده است.

* وفات و مدفن

شبی بانو مالک هنگامی که برای خواندن نماز شب بیدار شده بود، به زمین افتاد و پای ایشان شکست. در پی این حادثه حدود چهل روز در منزل بستری شد، به طوری که توان بلند شدن نداشت و دوستان وی از او عاشقانه پرستاری می کردند. یکی از دوستان ایشان نقل می کند: «در یکی از این شب ها بعد از نماز صبح متوجه صدایی از اتاق خانم مالک شدم، به بالین ایشان که رسیدم، آرام آرام شهادتین را گفتند و به سوی حق شتافتند». رحلت ایشان در سال 1396ه.ق بود. جنازه او بنا به وصیتش به بهشت معصومه قم منتقل شد و حضرت آیت الله مرعشی نجفی بر پیکر او نماز خواندند و سپس جسد پاک آن بانوی ملکوتی، در مقبره خانوادگی «خاندان سالور» به خاک سپرده شد.

فاطمه محمدی

منبع: خبرگزاری رسمی حوزه