بفرمایید یک لقمه معنوی نوش کنید: یک ‌لقمه مشورت

 

در دنیای امروز در عین اینکه رشته‌های تخصصی در همه‌ی علوم پیدا شده و موجب پیشرفت‌ها و ترقیاتِ محیر العقول شده، یک امر دیگر نیز عملی شده که آن هم به نوبه‌ی خود، یک عامل مهم برای ترقی و پیشرفت بوده و هست؛ و آن موضوع همکاری و همفکری میان دانشمندانِ طراز اول و صاحب نظران هر رشته است.

در دنیای امروز دیگر فکرِ فرد به تنهایی ارزش ندارد؛ از تک، کاری ساخته نیست. علما و دانشمندان هر رشته دائماً مشغول تبادل نظر با یکدیگرند و محصولِ فکر و اندیشه‌ی خود را در اختیار سایر اهل نظر قرار می‌دهند و در واقع با یکدیگر شور و مشورت می‌کنند و در امور بسیار مهم، اتاق شور دارند.

کلمه‌ی «شور» در اصل به معنی مکیدن زنبور از شیره‌ی گل‌هاست. در مشورت کردن نیز انسان، بهترین نظرها را جذب می‌کند.

مولوی می‌گوید:        این خردها چون مصابیح، انور است        بیست مصباح از یکی روشن تر است

امروز مردم به این مطلب رسیده‌اند که در کنارِ داشتنِ خرد و علم و دانش، حتماً باید از نظر مشاورین و اهل نظر استفاده کرد. لیکن قرن‌ها قبل، قرآن بر این مطلب تأکید داشته و اصلاً سوره‌ای را به نام «شوری» در قرآن نامگذاری کرده و به پیامبر (ص) که عقلِ کل می‌باشند، دستور مشورت داده‌است.

خداوند در سوره‌ی شوری آیه ۳۸ فرموده‌اند: کسانی که دعوت خدا را اجابت کردند و نماز برپا کردند، کارشان بر پایه‌ی مشورت با یکدیگر است و از آنچه روزیشان کردیم، انفاق می‌کنند.

جالب اینکه خداوند به رسول اکرم (ص) که عقلِ اول و صاحب عقلِ کل است، می‌فرماید: «وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ».

خداوند در چند آیه از این سوره، برنامه‌ای هفت‌گانه، برای مؤمن متوکل بیان می‌کند که یکی از آنها شورا در امور است. و جالب اینکه نفرموده: مشورت می‌کنند بلکه فرموده: «پایه و اساس کارشان بر مشورت با یکدیگر است.»

در سوره‌ی آل عمران آیه‌ی ۱۵۹ خطاب به پیامبر (ص) آمده‌است: در برابر آنان (مردم) نرم و مهربان شدی و اگر خشن و سنگدل بودی از اطراف تو پراکنده می‌شدند، پس آنها را ببخش و برای آنها آمرزش بطلب، در کارها با آنان مشورت کن اما هنگامی که تصمیم گرفتی، قاطع باش و بر خداوند توکل کن زیرا که خدا متوکلان را دوست دارد.

جالب اینکه این آیه پس از جنگ احد نازل شده‌است و به پیامبر (ص) دستور برخورد با کسانی را می‌دهد که در جنگ خیلی رعایت دستورات پیامبر (ص) را نکردند و موجب شکست در جنگ شدند!

بنابراین، از نظر اسلام:

نباید ارزش مشورت را با ناکامی‌های موسمی نادیده گرفت. اگر در موردی مشورت راه‌گشا نبود، نباید در موارد دیگر مشورت نکرد.

در مشورتِ پیامبر(ص) با دیگران، تفقّد از نیروها، شکوفایی استعدادها، شناسایی دوستان از دشمنان، گزینش بهترین آراء، ایجاد محبت و علاقه و درس عملی نهفته است.

از نظر اسلام، مشورت منافاتی با حاکمیّت واحد و مطلق ندارد.

از نظر اسلام، در کنار فکر و مشورت، توکل بر خداوند نباید فراموش شود.

از نظر اسلام، حاکمان نیز به مشورت افراد خبره در امور مختلف نیاز دارند.

از نظر اسلام، احسان یکی از فضایل بلند اخلاقی است و بالاتر از انفاق و صدقه است. و احسان را شامل: محبت، ادب، آموزش، مشورت، اطاعت، تشکر، مراقبت و امثال اینها دانسته‌اند.

از نظر اسلام، مشورت تابع جنسیت نیست بلکه تابع معیار و ملاک است.

 

حضرت علی (ع) فرمودند: هرگاه تجربه‌ای از عقل و کمال یک زن داشتید با او مشورت کنید.

یا دستور داده‌اند که والدین با فرزندان خود اعم از پسر یا دختر مشورت کنند، با اینکه فرزندان معمولاً از والدین خود کم تجربه‌تر هستند و ممکن است اطلاعات کمتری در مورد مسائل داشته باشند.

 

نوشته‌اند خسرو پرویز با همسرش شیرین نشسته بود که یک صیاد آمد و ماهی که تازه صید کرده بود را برای خسرو پرویز آورد زیرا می‌دانست او بسیار ماهی دوست دارد. خسرو پرویز دستور داد چهار هزار درهم به او دادند. شیرین گفت: کار خوبی نکردی زیرا توقع دیگران را بالا بردی، پس از این، به هرکس، هر چقدر هدیه بدهی با کار امروزت مقایسه خواهد کرد و هدایای تو را حقیر خواهند شمرد! خسرو گفت: چه کنم؟! شیرین گفت: او را صدا بزن و از او بپرس این ماهی نر است یا ماده؟ اگر گفت: نر است بگو: ماهی ماده دوست دارم و برعکس؛ و به این بهانه درهم‌ها را پس بگیر. خسرو، صیاد را خواست و از او پرسید: این ماهی نر است یا ماده؟ صیاد زرنگ گفت: هیچکدام! ماهی مخنث است. خسرو را خوش آمد، خندید و دستور داد چهار هزار درهم دیگر به او بدهند. صیاد، همه را در کیسه ریخت به دوش گرفت تا ببرد، یک درهم بر زمین افتاد، خم شد آن را برداشت. شیرین گفت: دیدی چه مرد خسیسی است؟! این همه درهم گرفت و از یک درهم نتوانست بگذرد. او را بخواه، همین را بهانه کن و درهم‌ها را پس بگیر. خسرو، صیاد را صدا زد و گفت: تو چگونه آدمی هستی که از یک درهم در مقابل این همه درهم نگذشتی؟! صیاد گفت: جناب خسرو، بحث درهم نیست، بر این درهم نام شما حک شده‌است، ترسیدم کسی بی‌توجه پا روی نام شما بگذارد، پس آن را برداشتم. خسرو را بسیار خوش آمد و دستور داد چهار هزار درهم دیگر به او دادند و دستور داد منادی در شهر ندا کند که با زنان خود مشورت نکنید که در مقابل یک درهم، دو درهم ضرر خواهید کرد.

اسلام اینگونه نظر نمی‌دهد، مشورت با هر صاحب نظری را ثواب می‌شمارد و سن و سال و حتی دین، عقیده و جنسیت را ملاک قرار نمی‌دهد.

 

مشورت برکاتی دارد فراوان:

1. انسان، با اطلاع از افکار و عقاید دیگران، خطا و اشتباه کار خود را متوجه می‌شود.
2. از هلاکت و نابودی از اقدام بدون مطالعه نجات پیدا می‌کند.
3. با نظر خواهی، عقل دیگران را به خود ضمیمه می‌کند.
4. از پشتیبانی و همراهی فکری، روحی، تجربی و علمی دیگران برخوردار می‌شود.
5. از لغزش و خطا، از دست دادن سرمایه‌ها، نیروها و فرصت‌ها که پشیمانی به بار می‌آورد، جلوگیری می‌کند.
6. از عقاید، حقایق، آراء و نظرهایی که بر او مخفی است، اطلاع پیدا می‌کند.
7. خیر و خوبی‌ها را با عمل به رأی مشاوران عاقل و خیرخواه برای خود جمع می‌کند.
8. در روایات ما مشاوره عین هدایت شمرده شده‌است. اهل مشاوره گمراه نمی‌شوند، بیراهه نمی‌روند.

 

اما با چه کسانی مشورت کنیم؟

1. با دانشمندان صالح مشورت کنید.
2. با انسانهای خداترس مشورت کنید.
3. با اهل تقوی که معاد را بر معاش ترجیح می‌دهند، مشورت کنید.
4. با عقلایی که دارای علم و تجربه هستند، مشورت کنید زیرا ارزش هر رأی به مقدار تجربه‌ی صاحب رأی است.
5. با افراد راستگو مشورت کنید که وابستگی نداشته باشند و او را بر راز خود آگاه کنید تا بتواند رأی جامع و کامل ارائه دهد.
6. با افراد عاقل و خیرخواه مشورت کنید زیرا مشورت با اینگونه افراد، برکت و توفیق الهی است.

 

• خداوند در مسایل اعتقادی دستور داده‌است: «آمَنوا وَ یَتَوَکَّلُونَ»، ایمان و توکل را با هم داشته باشید.
• در مسایل اخلاقی فرموده: «یَجْتَنِبُونَ یَغْفِرُونَ»، اجتناب از بدی‌ها و زشتی‌های اخلاقی و بخشش و عفو را با هم آورده است.
• در مسایل اجتماعی دستور داده: «وَ شُورَى بَیْنَهُمْ»
• و در مسایل عبادی دستور داده: «أَقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّکاةَ»، رابطه با خداوند و رابطه با مردم با هم آمده است.
• در مسایل اقتصادی دستور داده: «یُنْفِقُونَ»، انفاق کردن، دستِ دهش داشتن را امر فرموده است.
• و در مسایل سیاسی و نظامی فرموده: «یَنْتَصِرُونَ».

جالب اینکه این صفات در قالب فعل مضارع آمده که نشانِ استمرار است. و نکته‌ی دیگر اینکه شور و مشورت، مربوط به امور اجتماعی است نه احکام و دستورات دینی.

 

الحمدلله که دین ما دین جامع و کاملی است.

موفق باشید. صلوات

29ر1ر1396

التماس دعا ی خیر  - الّلهم عجّل لِولیک الفرج

منبع: کانال اطلاع رسانی حاجیه خانم اکبری - روحشان در اعلی علییین با ائمه اطهار محشور  باد.